Η Ιερά Αρχιεπισκοπή Κύπρου, αναγνωρίζοντας την ευθύνη για ανάδειξη της θρησκευτικής πολιτιστικής κληρονομιάς και μέσω της Συνοδικής Επιτροπής Χριστιανικής Τέχνης και Ναοδομίας της Εκκλησίας της Κύπρου, το όργανο που μεριμνά για την εκκλησιαστική πολιτιστική κληρονομιά στην Κύπρο με εκπροσώπους όλων των Μητροπόλεων, πρωτοστατεί σε δράσεις που πραγματεύονται την καταγραφή, αποτύπωση και διάσωση της εκκλησιαστικής πολιτιστικής κληρονομιάς (μνημεία, φορητές εικόνες, εκκλησίες, εκκλησιαστικά σκεύη, κειμήλια), προκειμένου να προστατευτεί ο πολιτιστικός πλούτος όλων των μητροπολιτικών περιφερειών της ελεύθερης και της κατεχόμενης νήσου.
Στο πλαίσιο αυτό, η Ιερά Αρχιεπισκοπή Κύπρου συμμετέχει ως εταίρος στο Πρόγραμμα Συνεργασίας Interreg V-A Ελλάδα – Κύπρος 2014-2020, «RECULT», το οποίο συγχρηματοδοτείται από την Ευρωπαϊκή Ένωση (ΕΤΠΑ) και από Εθνικούς Πόρους της Ελλάδας και της Κύπρου. Η Ιερά Αρχιεπισκοπή Κύπρου έχει δημιουργήσει πρότυπο εργαστήριο ψηφιοποίησης με σύγχρονο εξοπλισμό, ώστε σε πρώτη φάση να αποτυπωθεί ψηφιακά η υλική (μνημεία και κειμήλια) και άυλη πολιτιστική κληρονομιά της αρχιεπισκοπικής περιφέρειας. Το εργαστήριο έχει στελεχωθεί πλήρως με επιστημονικό προσωπικό και ήδη, έχουν αρχίσει οι εργασίες ψηφιοποίησης.
Ειδικότερα, έχει καταρτιστεί κατάλογος της υλικής και άυλης θρησκευτικής κληρονομιάς, έχει ιεραρχηθεί το υλικό και έχει γίνει επιλογή των μνημείων, των κειμηλίων και των δρώμενων που θα αποτυπωθούν ψηφιακά, καθώς ο όγκος αυτών είναι τεράστιος. Στο πλαίσιο του παρόντος έργου θα ψηφιοποιηθούν 63 μνημεία (Ιεροί Ναοί, Ιερές Μονές, Προσκυνητάρια) από τα 100 και πλέον μνημεία της αρχιεπισκοπικής περιφέρειας, 107 κειμήλια (εικόνες, χειρόγραφα, κώδικες) από σύνολο 3500 κειμηλίων και 45 δρώμενα (Λειτουργίες, Πανήγυρεις, Προσκυνηματικά Έθιμα κτλ.). Οι ψηφιακές αποτυπώσεις για τα κειμήλια γίνονται εντός του εργαστηρίου της ψηφιοποίησης στον χώρο της Ιεράς Αρχιεπισκοπής Κύπρου και ήδη έχουν ψηφιοποιηθεί χειρόγραφοι κώδικες. Η ψηφιακή αποτύπωση των Ιερών Ναών γίνεται στο πεδίο με τη χρήση εξειδικευμένου εξοπλισμού που συμπεριλαμβάνει laser σαρωτές και μη επανδρωμένα αεροσκάφη εξοπλισμένα με ειδικές φωτογραφικές μηχανές υψηλής ανάλυσης. Η έναρξη των ψηφιοποιήσεων έγινε με την ψηφιοποίηση του Καθεδρικού Ναού του Αγίου Ιωάννη του Θεολόγου στην Λευκωσία. Η αποτύπωση της άυλης πολιτιστικής κληρονομιάς έχει επίσης αρχίσει με την αποτύπωση του Εσπερινού της Συγχωρήσεως. Από κάθε εργασία γίνεται συνεχής ανατροφοδότηση, απαραίτητη για την πρόοδο των εργασιών και την επιτυχή πορεία του έργου. Η συνεχής προσπάθεια και ο ένθερμος ζήλος του επιστημονικού δυναμικού του εργαστηρίου δεν καταβλήθηκαν εξαιτίας της πανδημίας, κατά τη διάρκεια της οποίας δεν μπορούσαν να γίνουν αποτυπώσεις πεδίου. Παρά το γεγονός της αναστολής εργασιών, κατά τη διάρκεια της έξαρσης της πανδημίας, την Άνοιξη του 2020, η ομάδα συνέχισε να εργάζεται διεκπεραιώνοντας όλες τις δυνατές δράσεις με γνώμονα και στόχο την υψηλή ποιότητα των παραδοτέων του έργου. Ο χρόνος της κοινωνικής αποστασιοποίησης υπήρξε ένα γόνιμο διάστημα οργάνωσης, προπαρασκευαστικής μελέτης και ενδελεχούς αναζήτησης των βέλτιστων πρακτικών που θα οδηγήσουν στο όσο το δυνατόν άριστο αποτέλεσμα.
Πρωταρχικό ρόλο στην ψηφιακή αποτύπωση της θρησκευτικής πολιτιστικής κληρονομιάς και στη δημιουργία των απαραίτητων μεθοδολογιών που θα υιοθετηθούν από το σύνολο της Εκκλησίας της Κύπρου για την αποτύπωση της θρησκευτικής πολιτιστικής κληρονομιάς, διαδραματίζει η Ιερά Μητρόπολη Λεμεσού στο πλαίσιο του Προγράμματος Συνεργασίας Interreg V-A Ελλάδα – Κύπρος 2014-2020, «Ψηφιακό Αποσφράγισμα Αγιώνυμων Νήσων», το οποίο συγχρηματοδοτείται από την Ευρωπαϊκή Ένωση (ΕΤΠΑ) και από Εθνικούς Πόρους της Ελλάδας και της Κύπρου. Στο πλαίσιο αυτό, η Ιερά Μητρόπολη Λεμεσού έχει αποκτήσει τις υποδομές και την τεχνική κατάρτιση εξειδικευμένου προσωπικού, βάσει των οποίων δύναται να αναλάβει την οργάνωση των εργαστηρίων ψηφιακών υπηρεσιών και τις δραστηριότητες ψηφιακής αποτύπωσης μεγάλου μέρους της υλικής εκκλησιαστικής πολιτιστικής κληρονομιάς της περιφέρειάς της.
Η Ιερά Αρχιεπισκοπή Κύπρου, στο πλαίσιο της πράξης ReCult, αξιοποιεί τη μεθοδολογία που αναπτύσσεται στην πράξη «Ψηφιακό Αποσφράγισμα Αγιώνυμων Νήσων» και την εμπλουτίζει καταρτίζοντας τη μεθοδολογία ψηφιοποίησης της άυλης πολιτιστικής κληρονομιάς και ψηφιοποιεί μέρος αυτής, στην περιφέρειά της. Ακολούθως Η Ιερά Αρχιεπισκοπή Κύπρου αξιοποιώντας τις δύο βάσεις δεδομένων που θα προκύψουν από τη ψηφιοποίηση, θα αναλάβει να διαδώσει τη σχετική μεθοδολογία, τις τεχνολογίες και τις εμπειρίες, ώστε να πραγματοποιηθούν αντίστοιχες δράσεις και στις υπόλοιπες μητροπολιτικές περιφέρειες της Εκκλησίας της Κύπρου, καθώς και σε άλλες ομόδοξες Εκκλησίες. Έτσι επιτυγχάνεται η διατήρηση, διαφύλαξη και ανάδειξη της υλικής και άυλης, Εκκλησιαστικής πολιτιστικής κληρονομιάς
Με την μη παρεμβατική ψηφιοποίηση, περιγραφή και τεκμηρίωση των υλικών και άυλων στοιχείων επιδιώκεται η διάσωση, η προστασία και η ανάδειξη του πολιτιστικού πλούτου του νησιού αρχίζοντας με την Αρχιεπισκοπική Περιφέρεια στη Λευκωσία. Η διαφύλαξη της πολιτιστικής κληρονομιάς της Κύπρου αποτελεί προτεραιότητα και της Κυπριακής Δημοκρατίας κάτι που καταδεικνύεται από τον στρατηγικό χαρακτήρα της πράξης και τον ρόλο του Υφυπουργείου Τουρισμού, ως του Κύριου Δικαιούχου της πράξης, συντονίζοντας κάθε εργασία αυτής σε Κύπρο και Ελλάδα.
Καθεδρικός ναός Αγ. Ιωάννη, Λευκωσία / Saint John, Nicosia Cathedral Church